کد مطلب:30577 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:25

گنجینه پرسمان » اعتقادات

خدا ميداند چه كسي بهتشي و چه كسي جهنمي است؟ پس چرا انسانها را آفريده است؟

خدا انسان را موجودي مختار، عالم و هوشمند كه از ارادهاي قوي برخوردار است، آفريد.

انسان با اراده خويش بد و خوب را برميگزيند: ما راه را به او نشان داديم. خواه شاكر باشد (و پذيرا گردد) يا ناسپاس.(1) اگر به انسان راه نشان داده شده پس حتماً او را مختار آفريده است و ميتواند با اراده، راه درست يإ؛حح نادرست را انتخاب كند وگرنه نشان دادن راه و اختيار بر انتخاب معنايي ندارد.

پس اگر در علم خدا چنين است كه انسان با اراده و تشخيص، راه خود را انتخاب ميكند، علم خدا در اينجا نميتواند سبب بدون واسطه فعل بنده شود، زيرا علم و معلوم ميبايست متحد باشند. علم صرفاً كشف است و فهم يك چيز. علم نه علت فعل است و نه مجوزي براي نيافريدن انسان. آفرينش هم بر اثر زنجيره علت و معلول است. اگر يك حلقه قطع شود، سلسله بايد از ميان برود.

اين مثال فقط براي تفهيم و تشريع دو فهم معلوم ميشود. معلمي تعدادي دانشآموز دارد. او در طي مدتها آموزش به فهم و درك دانشآموزان مطلع شده است و دانشآموزان نيز با شيوه تعليم و تدريس معلم آشنا شدهاند. با توجه به اين مسئله اگر دانش آموزي به دليل تنبلي نتواند نمره خوبي كسب كند، آيا معلمش مقصر خواهد بود يا خودش. حال آن كه معلم ميداند دانشآموز در درس موفق نخواهد بود، ولي علم معلم هيچ ارتباطي به عمل دانشآموز كه آن را كاملا با اختيار خويش انتخاب كرده است، ندارد. در نتيجه دانشآموز مقصر است. مضافاً معلم نميتواند محصل را به كلاس راه ندهد، به دليل علم به رفوزه شدن، تمام دنيا اين عمل را ممدوح نميدانند. البته بحث علم خدا و اراده بشر نيازمند جوابهاي تفصيلي و دقيق علمي و فلسفي است. در صورت لزوم ميتوان به كتابهاي مربوطه مراجعه كرد.(2)

1 - انسان (76)، آيه 3.

2 - آموزش عقايد، مصباح يزدي، بحث جبر و اختيار و قضا و قدر؛ جبر و اختيار، محمد تقي جعفري.